Zgłoszenie wierzytelności w postępowaniu upadłościowym jest kluczowym etapem dla wierzycieli pragnących dochodzić swoich roszczeń wobec dłużnika, który ogłosił upadłość. Prawidłowe i terminowe zgłoszenie zwiększa szanse na odzyskanie należności. Poniżej przedstawiamy szczegółowy przewodnik po procedurze zgłaszania wierzytelności, uwzględniający aktualne przepisy prawne oraz praktyczne wskazówki.​

Uprawnienie do zgłoszenia wierzytelności

Zgodnie z art. 236 ust. 1 ustawy – Prawo upadłościowe, wierzyciel osobisty upadłego, który chce uczestniczyć w postępowaniu upadłościowym, powinien zgłosić swoją wierzytelność syndykowi w terminie wyznaczonym w postanowieniu o ogłoszeniu upadłości. Wierzycielom przysługuje również prawo zgłoszenia wierzytelności zabezpieczonych, takich jak hipoteka czy zastaw, o ile upadły jest dłużnikiem osobistym wierzyciela. W przypadku takich wierzytelności, jeżeli nie zostaną one zgłoszone, zostaną uwzględnione na liście wierzytelności z urzędu.

Forma i sposób zgłoszenia

Zgodnie z art. 236 ust. 2 ustawy – Prawo upadłościowe, zgłoszenie wierzytelności dokonuje się za pośrednictwem systemu teleinformatycznego obsługującego postępowanie sądowe, znanego jako Krajowy Rejestr Zadłużonych (KRZ).Aby skorzystać z tego systemu, należy założyć konto użytkownika. Szczegółowe instrukcje dotyczące rejestracji i zgłaszania wierzytelności w KRZ są dostępne na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości.​

Termin zgłoszenia

Zgodnie z art. 236 ust. 1 ustawy – Prawo upadłościowe, termin zgłoszenia wierzytelności jest wyznaczany przez sąd upadłościowy w postanowieniu o ogłoszeniu upadłości. Zazwyczaj wynosi on 30 dni od dnia zamieszczenia obwieszczenia o ogłoszeniu upadłości w KRZ. Niedotrzymanie tych terminów może skutkować pominięciem wierzytelności w postępowaniu upadłościowym.​

Treść zgłoszenia

Zgłoszenie wierzytelności powinno zawierać następujące informacje:​

• Dane identyfikacyjne wierzyciela: pełna nazwa lub imię i nazwisko, adres siedziby lub miejsca zamieszkania, NIP lub PESEL.​
• Dane dłużnika: pełna nazwa firmy, adres siedziby, numer KRS (jeśli dotyczy).​
• Wysokość wierzytelności: kwota główna, odsetki za ostatni rok przed ogłoszeniem upadłości oraz za okres wcześniejszy, inne należności uboczne.
• Podstawa prawna i okoliczności powstania wierzytelności: np. umowa, faktura, tytuł wykonawczy.​
• Opis zabezpieczenia wierzytelności: rodzaj zabezpieczenia, np. hipoteka, zastaw.​
• Załączniki: kopie dokumentów potwierdzających istnienie i wysokość wierzytelności, dowody zabezpieczenia.​

Prawidłowe i kompletne wypełnienie zgłoszenia jest kluczowe dla jego uwzględnienia w postępowaniu.​

Weryfikacja zgłoszenia

Po złożeniu zgłoszenia, sąd upadłościowy dokonuje jego weryfikacji, sprawdzając:​

• Kompletność i zgodność z przepisami: czy wszystkie wymagane informacje i dokumenty zostały dostarczone.​
• Zasadność wierzytelności: np. poprzez analizę przedstawionych dowodów.​
• Ogłoszenie listy wierzytelności: po zakończeniu weryfikacji, sąd publikuje listę wierzytelności, na której znajdują się wszystkie uznane roszczenia.​

W przypadku wątpliwości co do zasadności wierzytelności, sąd może wezwać wierzyciela do uzupełnienia braków lub przedstawienia dodatkowych dowodów.​

Udział w postępowaniu upadłościowym

Wierzyciele, których wierzytelności zostały uwzględnione na liście, mają prawo:​

• Brać udział w zgromadzeniach wierzycieli: mogą wpływać na decyzje dotyczące postępowania.​
• Głosować nad propozycjami układowymi lub planami podziału: ich głos ma wagę proporcjonalną do wysokości wierzytelności.​
• Otrzymywać informacje o stanie postępowania: mają prawo do regularnych aktualizacji i dokumentacji.​

Konsekwencje niewłaściwego zgłoszenia

Niewłaściwe zgłoszenie wierzytelności, takie jak brakujące informacje, niepełne dokumenty lub opóźnienia w terminie, może prowadzić do utraty możliwości realizacji roszczeń w postępowaniu upadłościowym. Zgodnie z art. 236 ust. 3 Prawa upadłościowego, wierzyciel, który nie zgłosił wierzytelności w terminie lub nie dostarczył wymaganych dokumentów, może zostać pominięty przy podziale masy upadłościowej. Oznacza to, że nie będzie mógł wziąć udziału w podziale środków, które zostaną zgromadzone przez syndyka.

Ponadto, w przypadku pominięcia wierzytelności, może również powstać ryzyko, że będzie ona traktowana jako nieistniejąca w ramach postępowania, co wiąże się z brakiem szans na jakiekolwiek zaspokojenie roszczenia. Należy również pamiętać, że w postępowaniu upadłościowym obowiązuje zasada "pierwszeństwa" – jeśli dane roszczenie nie zostało zgłoszone w wymaganym terminie, nie bierze się go pod uwagę przy podziale środków w ramach postępowania.

Jakie dokumenty są potrzebne do zgłoszenia wierzytelności?

Zgłoszenie wierzytelności w postępowaniu upadłościowym wymaga dołączenia odpowiednich dokumentów potwierdzających istnienie i wysokość roszczenia. Do najczęściej wymaganych dokumentów należą:

• Umowy, faktury, noty obciążeniowe – podstawowe dokumenty, które będą stanowiły dowód na istnienie wierzytelności, a także potwierdzenie jej wysokości.
• Tytuł wykonawczy (jeśli taki istnieje) – w przypadku, gdy wierzytelność została zasądzona przez sąd lub inny organ w postępowaniu cywilnym.
• Dokumenty potwierdzające zabezpieczenie wierzytelności (np. umowa o hipotekę, zastaw rejestrowy).
• Dokumenty dotyczące postępowań sądowych – w przypadku, gdy sprawa była wcześniej rozstrzygana przez sąd.

Brak jakiegokolwiek z tych dokumentów może skutkować nieważnością zgłoszenia lub jego odrzuceniem przez syndyka. Z tego względu wierzyciele powinni starannie przygotować wszystkie wymagane dowody, co ułatwi szybkie rozpatrzenie zgłoszenia.

Czy są realne szanse na odzyskanie pieniędzy?

Wielu wierzycieli zastanawia się, czy w ogóle mają szansę na odzyskanie pieniędzy po zgłoszeniu wierzytelności w postępowaniu upadłościowym. Odpowiedź na to pytanie zależy od kilku czynników:

• Rodzaj wierzytelności – wierzytelności uprzywilejowane (np. wierzytelności alimentacyjne, wynagrodzenie za pracę) mają pierwszeństwo w zaspokojeniu, co zwiększa szansę na odzyskanie pieniędzy.
• Stan masy upadłościowej – jeśli upadły posiada aktywa, które mogą zostać sprzedane w celu pokrycia długu, szanse na odzyskanie pieniędzy są większe. Jeśli aktywa są niewielkie, wypłata środków może być ograniczona.
• Obecność innych wierzycieli – w przypadku dużej liczby wierzycieli może się okazać, że roszczenie nie zostanie w pełni zaspokojone, a wypłata zostanie dokonana proporcjonalnie do wielkości wierzytelności.

Statystyki wskazują, że w postępowaniach upadłościowych, w których masa upadłościowa jest ograniczona, wypłaty wierzycielom są często symboliczne lub nie występują wcale. Natomiast w postępowaniach, gdzie dłużnik ma aktywa, szanse na odzyskanie wierzytelności są zdecydowanie wyższe.

Statystyki upadłości w Polsce w latach 2023-2025

Warto przyjrzeć się również sytuacji na rynku upadłościowym w Polsce w ostatnich latach. Z danych opublikowanych przez Ministerstwo Sprawiedliwości oraz Główny Urząd Statystyczny wynika, że liczba ogłoszonych upadłości firm (zarówno jednoosobowych działalności gospodarczych, jak i spółek) wzrosła w latach 2023-2025. W wyniku rosnących kosztów prowadzenia działalności, inflacji, trudności finansowych oraz zmieniającej się sytuacji gospodarczej, wiele przedsiębiorstw napotyka problemy z regulowaniem swoich zobowiązań.

Ogłoszone upadłości w latach 2023-2025:

• 2023 rok – łącznie ogłoszono 1 238 upadłości, co stanowi wzrost o 10% w porównaniu z rokiem 2022.
• 2024 rok – liczba upadłości wzrosła o 12% do 1 387 ogłoszeń.
• 2025 rok (prognozy) – przewiduje się dalszy wzrost liczby upadłości, szczególnie w kontekście rosnących kosztów energii oraz materiałów.

Wzrost liczby upadłości jest spowodowany m.in. rosnącymi kosztami pracy, niepewnością na rynku walutowym oraz trudnościami związanymi z inflacją. Dodatkowo, pandemia COVID-19 miała wpływ na płynność finansową wielu firm, które nie były w stanie przetrwać trudnych warunków gospodarczych.

Podsumowanie

Zgłoszenie wierzytelności w postępowaniu upadłościowym jest kluczowym krokiem dla wierzycieli chcących odzyskać swoje należności. Należy dopełnić wszystkich formalności, w tym terminowo złożyć odpowiednie dokumenty, aby nie utracić prawa do zaspokojenia roszczeń. Procedura zgłoszenia wierzytelności jest stosunkowo prosta, jeśli zostaną spełnione wszystkie wymagania formalne. Warto również pamiętać, że zgłoszenie wierzytelności wiąże się z ryzykiem, ponieważ nie zawsze możliwe jest pełne odzyskanie długów, zwłaszcza w sytuacjach, gdy upadły nie ma wystarczających aktywów.

Podjęcie kroków prawnych, takich jak zgłoszenie wierzytelności, daje jednak możliwość dochodzenia roszczeń w ramach postępowania upadłościowego. Zachowanie staranności oraz współpraca z profesjonalnym pełnomocnikiem pomoże w odpowiednim przygotowaniu dokumentacji i zwiększy szanse na uzyskanie zaspokojenia wierzytelności.